Kronolojik olarak II. Dünya Savaşı

1 Eylül 1939’da Wehrmacht’ın Polonya’yı işgaliyle başlamış oldu. Almanya’nın zorlamasıyla yeni harekât sahaları açıldı; Nisan 1940’tan başlayarak Danimarka ve Norveç işgal edildi. Ertesi ay Fransa, Hollanda, Belçika ve Lüksemburg da işgal edildi.

İtalya, 10 haziran 1940’ta Almanya saflarında savaşa girdi. 1941 ilkbaharında, Yugoslavya, Alman ve İtalyanlarca işgal edildi. Bu sırada Alman-Sovyet antlaşmasının bozulmasıyla savaşın seyri tümüyle değişti: 2 Haziran 1941’de Reich, SSCB ye saldırdı; bu harekâta Romanya (23 haziran’da savaşa girdi), Macaristan (27 haziranda savaşa girdi) ve Bulgaristan da (Aralık ayında Almanya ile ittifak antlaşması imzaladı) katıldı. 1941 sonunda çatışma, tüm dünyaya yayılmıştı. Japonlar 7 aralıkta Büyük Okyanus’taki Amerikan filosunu batırdıktan sonra ABD’ye savaş ilan ettiler. Ardından Singapur’da İngiltere’ye ve Malezya’da Hollanda’ya (Ocak-Şubat 1942) saldırdılar. Mihver Devletleri’nin muzaffer ilerleyişi ancak 1942 sonundan itibaren durdurulabilecekti (Rommel’in El Alameyn’de yenilgiye uğraması, Kasım 1942’de İngiliz-Amerikan askerlerinin Kuzey Afrika’ya denizden yaptığı çıkarma, Şubat 1943’te Almanların Stalingrad önlerinde yenilmesi). O tarihten itibaren Mihver kuvvetleri, bütün cephelerde başarısızlığa uğradı.

1939-1940 Yıldırım savaşı

Almanya ve Sovyetler Birliği arasında paylaşılan Polonya’nın uluslararası alanda varlığı sona erdi (28 eylül 1939). Sovyetler Birliği, Finlandiya’ya saldırarak (30 kasım) kendi barış şartlarını kabul ettirdi (mart 1940). Bu arada Nazi kuvvetleri Danimarka (9 nisan) ve Norveç’e (Nisan-Mayıs) yöneldi. Wehrmacht, 14 Mayısta Sedan’da Fransız cephesini yararak Hollanda (15 Mayıs) ve Belçika kuvvetlerini (28 Mayıs) teslim olmak zorunda bıraktı. Almanya ve İtalya’ya karşı İngiltere tek başına kalmıştı ve Luftwaffe’nin akınlarına hiç bir ülkenin yardımı olmaksızın direnmekteydi (İngiltere Savaşı, ağustos-ekim). İtalyanlar, Afrika’da İngiliz Somalisi’ni işgal edip eylülde de Libya’ya çıkarma yaptı. Fakat Wavell onları Aralık ayında yeniden Bingazi’nin ötesine sürdü. İtalya ise 28 ekim tarihinde Yunanistan saldırısından sonra zor duruma düşmüştü.

01 Eylül 1939 : Hitler Polonya’yı işgal etti. Fransa’da genel seferberlik. 03 Eylül 1939 : Fransa ve İngiltere, Almanya’ya karşı savaş ilan etti. 09 Eylül 1939 : Saarland’da Fransız saldırısının başlangıcı. 17 Ekim 1939 :  Polonya’ya Sovyet müdahalesi. 19 Ekim 1939 : Türk-İngiliz-Fransız karşılıklı yardım antlaşması. 30 Kasım 1939 : Sovyetler Birliği, Finlandiya’yı işgal etti. 01 Ocak 1940 : İngiltere’de 18-27 yaş arasındaki erkeklerin silah altına alınması, genel seferberlik ilanı. 28 Mart 1940 : Tek taraflı tüm barış antlaşmalarını yasaklayan Fran sız-İngiliz anlaşması. 08 – 09 Nisan 1940 : Almanya, Danimarka ve Norveç’i işgal etti. 14 – 16 Nisan 1940: İngiliz Fransız deniz kuvvetlerinin Narvik (Norveç) çıkarması. 10 Mayıs 1940 : İzlanda’nın İngiltere tarafından işgali; Hollanda, Belçika ve Lüksemburg Reich orduları tarafından işgal edildi. 14 Mayıs 1940 :Alman ordulan Sedan cephesini yardı. 04 Haziran 1940 : Dunkerque savaşının sonu. 10 Haziran 1940 : İtalya savaşa girdi. 14 Haziran 1940 : Almanlar, Paris’i işgal ettiler. 18 Haziran 1940 : Londra’dan General de Gaulle savaşa devam çağrısında bulundu. 22 Haziran 1940 : Rethondes’da Fransız-Alman ateşkes antlaşması. 03 Temmuz 1940 : İngiltere Mers el-Kebir’deki Fransız donanmasına saldırdı. 24 Temmuz 1940 : Almanya Alsace-Lorraine’i ilhak etti. 15 Eylül 1940: Belçika’da Kuzey ve Pas-de-Calais Alman yönetimine bağlandı. 27 Eylül  1940 : Almanya, İtalya, Japonya arasında üçlü ittifak. 03 Ekim 1940 : Fransa’daki Vichy hükümetinin Yahudilerin durumuyla ilgili kanunu. 07 Ekim 1940 : Almanya Romanya’yı işgal etti. 20 Kasım 1940 : Macaristan, sonra da Romanya üçlü ittifaka katıldı. 09 Aralık 1940 : İngiltere Mısır’da karşı saldırıya geçti. Böylece İkinci Dünya Savaşı’nın en belirli cepheleri de açılmış oldu.

1941 Savaşın yayılması

Wehrmacht, martta Bulgaristan’ı, Nisanda Yugoslavya ve Yunanistan’ı işgal etti. Bu arada İngilizler, mayısta Alman paraşütçülerin ele geçireceği Girit Adası’nı boşaltmışlardı. 22 haziranda Hitler, Stalin karşı cephe aldı: 6 ay sonra Wehrmacht, Moskova’ya 22 km yaklaştı. Suriye ve Lübnan İngilizlerce ele geçirildi (Haziran Temmuz). Rommel, İtalyan birliklerinin yardımına koştu. Rommel, Montgomery komutasındaki İngilizler karşısında hızla geriledi ve El Agelya’ya kadar çekildi. Savaş Büyük Okyanusa sıçradı. Japonlar, Pearl Harbor (ABD) bombaladıktan (7 Aralık) sonra Tayland, Guam Adası, Wake Adası ve Gilbert Adaları’nı ele geçirdi (Aralık).

17 Ocak 1941 : Tayland’da Fransızların deniz zaferi. 22 Ocak 1941 : İngilizler Tobruk’a girdi. 14 Şubat 1941 : Afrika birliklerinin Trablusgarp çıkartması. 26 Şubat 1941: İngilizler Moga dişu’yu (Somali) ele geçirdi. 01 Mart 1941 : Leclerc Libya’daki Kufra’a saldırdı. 07 Mart 1941 : İngilizler Yunanistan’a asker çıkardı. 28 Mart 1941 : İngiliz donanması Matapan Burnu Nda İtalyanları yendi. 03 Nisan 1941 : Romel Bingazi’yi yeniden ele geçirdi. 06 Nisan 1941 : Addis-Ababa Ingilizlerce ele geçirildi. 14 Nisan 1941 : Japon-Sovyet saldırmazlık paktı. 20 Mayıs 1941 : Almanlar, Girit’e havadan saldırdı. 08 Haziran 1941 : Fransız ve İngilizler Suriye’ye girdi. 22 Haziran 1941 : SSCB Wehrmacht’ca istila edildi. 08 Temmuz 1941 : Amerikan birlikleri İzlanda’da İngilizlere katıldı. 22 Temmuz 1941 : Japonlar, Çinhindi’ni işgal etti. 14 Ağustos 1941 : Atlantik Belgesi’nin ilanı. 25 Ağustos 1941 : İran’ın Sovyetler ve İngiliz birliklerince işgali. 19 Eylül 1941 : Wehrmacht, Kiev’i aldı. Heydrich Bohemya-Moravya bölgesinde. 02 Ekim 1941: Almanlar Moskova’ya saldırdı. 30 Ekim 1941 : Wehrmacht, Kırım’ı işgal etti. 07 Kasım 1941 : Ödünç verme ve kiralama yasası, SSCB’yi de kapsayacak şekilde genişletildi. 07 Aralık 1941 : Japonlar Pearl Harbor baskını düzenledi. 10 Aralık 1941 : Almanya ve İtalya ABD’ye savaş ilan etti. İngilizler Tobruk’u kurtardı. 30 Aralık 1941 : Japonlar, Manila’ya girdi.

1942 Almanya zorlanıyor

Japonlar Ocak’ta Filipinlerle Malezya’yı, Martta Endonezya’yı, Haziranda Aleut Adaları’nı, Temmuzda Solomon Adaları’nı işgal etti. Pasifik’teki Japon yayılmasını Amerikan filosu Ağustos ayına kadar durdurdu.

Afrika’da Rommel, İngilizleri önce Tobruk’a (Şubat), sonra da Mısır’da El Alameyn’e kadar geri çekilmeye zorladı. Burada Wavell’in yerine geçen Montgomery, birliklerini toplayıp Trablusgarp istikametinde Alman birliklerine karşı yeniden taarruza geçti (Ekim). 8 Kasımda Afrika’daki Fransız birlikleri, Müttefiklerle birlikte Tunus’taki Alman ve İtalyan birliklerine karşı yeniden savaşa girdi. SSCB’de sıkışan Hitler birlikleri, ilkbaharda yeniden saldırıya geçti. Wehrmacht, Don Irmağı boyunca ilerledi ve Elbruz Dağı’ndan Kafkaslar’a ulaştı (21 ağustos). Mareşal Paulus, Stalingrad yakınlarına geldi (20 ağustos), ancak Kızıl Ordu büyük bir karşı saldırı başlattı (19 kasım).

23 Ocak 1942 : Japonlar, Borneo ve Sulavesi’ye çıktı. 15 Şubat 1942 : Singapur teslim oldu. 21 Şubat 1942 : Japonlar Cava’yı işgal etti. 07 Mart 1942: İngilizler Rangon’u boşalttı. 09 Nisan 1942: Kırım’da Sovyetler karşı saldırıya geçti. 04 – 08 Mayıs 1942 : Mercan Denizi’ndeki hava-deniz savaşı. 06 Mayıs 1942 : İngilizler Madagaskar’a çıktı. 26 Mayıs 1942 : Sovyet-İngiliz ittifak antlaşması. Haziran 4-5: Midway’deki Amerikan zaferi. 21 Mayıs 1942: Rommel, Tobruk’u geri aldı. Wehrmacht 255 günlük bir kuşatmadan sonra Sivastopol’u aldı. 24 Temmuz 1942 : Almanlar Rostov’u işgal etti. Ağustos: Guadalcanal çarpışmaları başladı. 17 Temmuz 1942 : Wehrmacht, Kafkasya’ya girdi. 19 Temmuz 1942 : İngilizlerle Kanadalıların Dieppe çıkarması da bozguna uğradı. 07 Eylül 1942 : Almanların Stalingrad taarruzu başladı. 23 Ekim 1942 : El-Alameyn’de İngiliz zaferi. 08 Kasım 1942 : İngiliz ve Amerikalılar Kuzey Afrika’ya çıktı. 11 Kasım 1942 : Almanlar, Fransa’daki serbest bölgeyi işgal etti. 27 Kasım 1942 : Toulon’da Fransız donanmasının intiharı. 12 – 23 Aralık 1942 : Almanların Stalingrad karşı saldırısı.

1943 Dönüm noktası

Artık inisiyatif Müttefiklerdeydi. Kuzey Afrika’da Fransızlarla birleşen Montgomery, Trablusgarp’a ilerledi ve 12 Mayıs’ta İtalyan ve Alman kuvvetlerinin teslim olacağı Tunus’a girdi (şubat). Müttefiklerin Sicilya çıkarması (10 Temmuz), Mussolini’nin düşüşünü sağladı (25 Temmuz); onun yerini Badoglio aldı. Hitler, hemen harekete geçti ve Alman birlikleri İtalya’ya saldırdı. Şubattaki Stalingrad zaferinden sonra Kızıl Ordu, her yerde saldırıya geçti, ancak Wehrmacht’ın güney kanadını çevirmeyi başaramadı (Aralık). Pasifik Okyanusu’nda Amerikalılar, Guadalcanal’ı geri aldı (şubat), Aleut Adaları’na (mayıs), Avustralyalıların desteğinde Yeni Gine’ye (haziran-eylül) ve Gilbert Adaları’na (kasım) çıktı.

14 – 27 Ocak 1943 : Churchill, De Gaulle ve general Giraud arasında Kazablanka Konferansı. – 23: İngilizler Trablusgarp’a girdi. 02 Şubat 1943 : Almanlar, Stalingrad’da teslim oldu. 02 – 28 Mart 1943 : Sovyetler Kafkasya’yı geri aldı. 08 Mart 1943 : Japonlar, Guadalcanal’dan çekildi. 20 Mart 1943 : Tunus’taki Mareth hattında çarpışmalar. 07 Nisan 1943 : Amerikalılarla İngilizler Gabes Körfezi’nde birleşti. 19 Nisan 1943 : Varşova gettosunda ayaklanma. 07 Mayıs 1943 : Tunus ve Bizerte şehirleri Müttefikler tarafından alındı. 12 Mayıs 1943 : Tunus’ta çarpışmaların sonu. Haziran 1943 : Cezayir’de Fransız Ulusal Kurtuluş Komitesi kuruldu. 30 Haziran 1943 : Solomon Adaları ve Amerikan çıkarması. 10 Temmuz 1943: Müttefikler Sicilya çıkarmasını gerçekleştirdi, Siracusa alındı. 25 Temmuz 1943 : Mussolini tutuklandı. 05 Ağustos 1943 : Orel, Sovyetler tarafından geri alındı. 17 Ağustos 1943 : Messina İngiliz ve Amerikalılarca alındı. Eylül 1943 : İtalyanlarla Müttefikler arasında ateşkes. 13 Eylül 1943 : Fransızlar Korsika’ya çıkarma yaptı. 25 Eylül 1943 : Sovyetler, Smolensk’i aldı 01 Ekim 1943 : Müttefikler Napoli’ye girdi. 25 Ekim 1943 : Kızıl Ordu Dinyeper’i aştı. 06 Kasım 1943 : Sovyetler Kiev’i aldı. 28 Kasım – 02 Aralık 1943 : Tahran Konferansı (Churchill Roosevelt, Stalin). 24 Aralık 1943: General Eisenhower Avrupa’daki Müttefik işgal kuvvetleri Komutanı oldu.

1944 Mengene daralıyor

Sovyetler, ocak ayında Leningrad’ı kurtardıktan sonra, Romanya, Bulgaristan ve Galiçya’ya girip Polonya’da Lvov’a doğru ilerlemeye başladı. Ancak Macaristan’da Almanlarla karşılaştılar (kasım-aralık). Şubattan itibaren Nimitz komutasındaki Amerikalılar, Marshall Adaları’nı geri aldılar ve Haziranda Mariana Adalar Nona saldırdılar. 6 Haziran’da Normandiya’ya çıkarma yapan Müttefikler, Eylül’de Rouen Compiègne-Reims-Saint-Dizier hattını geçtiler. 15 Ağustos’taki Provence çıkarmasından sonra Amerikan ve Fransız (Lattre’nin ordusu) birlikleri, Chatillon sur-Seine’de Normandiya’dan gelen birliklerle buluştular (12 eylül). 15 eylül de Belçika kurtarıldı ve Aralık ayına kadar Belçika-Hollanda sınırında bir cephe kuruldu.

22 Ocak 1944: Anzio’ya Müttefik çıkarması yapıldı. 30 Ocak 1944 : Brazzaville Konferansı. 17 Şubat 1944 : Amerikalılar Marshall Adaları’na çıkarma yaptı. 15 Mart 1944 : Almanlar, Macaristan’ı işgal etti. 26 Mart 1944 : Sovyetler Prut’a ulaştı. 08 Nisan 1944 : Sovyetler Kırım’a saldırdı. 22 Nisan 1944 : Yeni Gine’ye Amerikan çıkarması yapıldı. 09 Mayıs 1944 : Sivastopol, Sovyetler tarafından geri alındı. 17 Mayıs 1944 : Cassino Dağı Müttefiklerce geri alındı. 04 Haziran 1944 : Müttefikler Roma’ya girdi. 6 Haziran 1944 : Müttefikler Normandiya çıkarmasını gerçekleştirdi. 19-20 Haziran 1944 : Filipinler’de hava-deniz savaşı. 26 Haziran 1944 : Cherbourg, Amerikalılara teslim oldu. 03 Temmuz 1944 : Minsk Kızıl Ordu tarafından kurtarıldı. 20 Temmuz 1944 : Rastenburg’da Hitler’e suikast girişimi. 01 Ağustos 1944 : Avranches’ta Amerikan yarma harekâtı. 15 Ağustos 1944 : Müttefikler Provence çıkarma yaptı. 25 Ağustos 1944 : Paris’in kurtuluşu. 28 Ağustos 1944 : Marsilya’nın kurtuluşu. 03 Eylül 1944 : İngilizler Brüksel’e, Fransızlar Lyon’a girdi. 15 Eylül 1944 : Amerikalılar, Alman sınırına ulaştı. 20 Ekim 1944 : Tito, Belgrad’ı kurtardı. Amerikalılar Leyte’ye çıktı. 21 Kasım 1944 : Belfort’un kurtuluşu. 23 Kasım 1944 : Strasbourg general Leclerc tarafından kurtarıldı. 12 Aralık 1944: İngiliz kuvvetleri Birmanya’ya saldırdı. 16 – 18 Aralık 1944 : Ardennes’de Almanların karşı saldırısı .

1945 Son çarpışmalar

Sovyetler, ocak ayında Doğu Prusya’ya girdikten sonra, Polonya’yı ele geçirip Silezya’ya ulaşarak Oder Irmağı’nı aştılar: 13 şubatta Budapeşte, 13 nisanda Viyana ve 24 Nisan’da Berlin düştü. Müttefiklerle Sovyetler, Elbe üzerinde buluştular. 7-8 mayısta Wehrmacht teslim oldu. Büyük Okyanus’ta Amerikalılar, İvo Cima ile Okinava’yı alırken (şubat-nisan), Birmanya’dan sürülen (ocak-mart) Japonlar, Çinhindi ve Çin kıyılarında tutunuyordu. 6 ve 9 ağustosta Hiroşima ve Nagazaki’ye atılan atom bombaları, Japonya’yı teslim olmaya zorladı (14 ağustos).

17 Ocak 1945 : Sovyet birlikleri Varşova’ya girdi. 04 Ocak – 11 Şubat 1945 : Churchill, Roosevelt ve Stalin arasında Yalta Konferansı. 19 Ocak 1945 : Amerikalılar İvo Cima’ya çıkarma yaptı. 07 Mart 1945 : Amerikalılar Köln’ü aldı. 21 Mart 1945 : Mandalay (Birmanya) İngilizler tarafından işgal edildi. 24 Nisan 1945 : Sovyetler Berlin’e girdi. 25 Nisan 1945 : Elbe üstünde Torgau’da Sovyet ve Amerikan kuvvetleri birleşti. 30 Nisan 1945 : Hitler intihar etti. 07 Mayıs 1945 : Reims’da tüm Alman birlikleri kayıtsız şartsız teslim oldu. 26 Haziran 1945 : Birleşmiş Milletler Antlaşması imzalandı. 17 Temmuz 1945 : Potsdam Konferansı. 06 Ağustos 1945 : Hiroşima’ya atom bombası atıldı. 08 Ağustos 1945 : SSCB Japolonya’ya savaş açtı. 09 Ağustos 1945 : Nagazaki’ye atom bombası atıldı. 02 Eylül 1945 : Japonya teslim belgesini imzaladı.