23 Nisan 1920 – Türkiye Büyük Millet Meclisi açıldı

Bugün Ankara’da, Türk milletinin yeni meclisi kurulmuştur. İstanbul’da, Mebusan Meclisinin kapatılmasından sonra Mustafa Kemal Paşa (Atatürk) meclisi Ankara’da toplamaya karar vermişti.

Tutuklu olmayan milletvekillerini Ankara’ya çağırmış, boş milletvekillikleri için de seçimler yaptırmıştı. Türk milletinin yeni meclisinin açıldığı bugün (23 Nisan Cuma) Mustafa Kemal Paşa ve Meclis üyeleri Meclis binasının önünde vatanın ve milletin kurtuluşu için dua etmişlerdir.

Mustafa Kemal, İstanbul’un işgali üzerine 19 Mart 1920’de, illere ve kolordu komutanlıklarına bir genelge göndererek Ankara’da açılacak yeni meclis için, bulundukları bölgelerde aday seçimi yapılmasını istedi. Ayrıca İstanbul’un işgali sonrası dağıtılan Meclis- i Mebusan üyelerinden Anadolu’ya kaçabilenlerin haklarının da saklı tutulacağını bildirdi. Bu seçimde Mustafa Kemal, Ankara’dan milletvekili seçildi Türkiye Büyük Millet Meclisi, 23 Nisan 1920 Cuma günü saat 13.45’te törenle açıldı.

İlk oturumu, en yaşlı üye olan Sinop milletvekili Şerif Bey yönetti. 24 Nisan 1920’de ki ikinci oturumda TBMM, oybirliği ile başkanlığa Mustafa Kemal’i seçti.

Mustafa Kemal, yaptığı konuşmada yakın tarihimizin olaylarını yorumlayarak, TBMM’nin izleyeceği siyaseti şöyle özetledi: “Milletimizin kuvvetli, mesut ve istikrarlı yaşayabilmesi için, devletin tamamen millî bir siyaset izlemesi ve bu siyasetin iç teşkilâtımıza tamamen uygun bulunması ve dayanmış olması gereklidir. Millî siyaset dediğimiz zaman anladığım ve anlatmak istediğim mana şudur. Millî sınırlarımız içinde her şeyden önce kendi kuvvetimize dayanarak varlığımızı devam ettirmek, millet ve memleketin gerçek saadet ve imarına çalışmak… Medenî dünyadan, medenî ve İnsanî muameleye karşılık dostluk beklemek.”

Meclis, Mustafa Kemal tarafından verilen, Meclis’in yetkileri ve bir hükümetin kurulması hakkındaki önergeyi kabul etti. Buna göre:

1) Hükümet kurmak zorunludur.

2) Geçici olarak bir hükümet başkanı tanımak, ya da padişah vekili atamak doğru değildir.

3) Meclis’te toplanmış olan millî iradeyi, vatanın geleceğine el koymuş olarak tanımak temel ilkedir.

4) TBMM’nin üstünde hiçbir güç yoktur.

5) TBMM, yasama ve yürütme yetkilerini kendinde toplar. Meclisten seçilecek ve vekil olarak görevlendirilecek bir kurul, hükümet işlerini yürütür. Meclis başkanı, bu kurulun da başkanıdır.

Bu kararın altına şöyle bir not yazılması da kabul edildi: Padişah ve halife, bulunduğu baskıdan kurtulduktan soma, Meclis’in düzenleyeceği esaslar içinde yer alır.

TBMM, 25 Nisan 1920’de milleti birlik ve beraberliğe çağıran ve düşman propagandasına inanılmaması gerektiğine ilişkin bir bildiri yayımladı ve aynı gün altı kişilik “Geçici İcra Heyeti* seçerek hükümet işlerine el koydu.

29 Nisan 1920’de Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nu kabul etti.

30 Nisan 1920’de TBMM’nin açılışı, Batılı ülkelere de duyuruldu.

TBMM, 23 Nisan 1920 günü sadece 115 milletvekili ile toplanabildi ve bu sayı zamanla daha da arttı. Meclis’in üye sayısı son araştırmalara göre 390’dır. Meclis hiçbir zaman tam üyesi ile toplanamadı. Meclis üyelerinin çoğunluğunu hukukçu, asker, idareci, doktor, öğretmen, gazeteci ve din adamları oluşturmaktaydı. Birinci TBMM, üç yıllık çalışma dönemi içinde 159 birleşim, 51’i gizli olmak üzere 407 toplantı yaptı. Görüştüğü 381 yasa teklifinin 140’ını yayımladı. 1921 ve 1922’de 700’e yakın yasa teklifini görüştü.